Perthes Hastalığı

Legg-Calvé-Perthes (yaygın adıyla Pertes) hastalığı çocukluk çağı kalça hastalığıdır. Femur (uyluk kemiği) başında görülen nedeni bilinmeyen kemik dokusu ölümüdür. Bu hastalık ilk olarak 1909’da birbirine yakın zamanlarda tarif eden üç bilim adamının adıyla anılmaktadır.

Daha çok erkeklerde görülmekte, % 10 oranında hem sağ hem de sol tarafı tutabilmektedir.

Çocuklarda kıkırdak dokusu yaygın bir dokudur; vücudun tamamında hareket eden eklem yüzlerini kaplayan eklem yüzü kıkırdağı ve kemiklerin uzunlamasına büyüme ve şekillenmesini sağlayan fizis kıkırdağı en önemli kıkırdak dokusu alanlarıdır. Çocukta kemik dokusu bu kıkırdak dokusu tarafından yapılır ve şekillendirilir. Genel olarak tüm kıkırdak yapı ve çalışmalarını ilgilendiren bir bozukluk olduğu kabul edilmektedir. Femur başındaki kıkırdak yapılar hem kalça eklem yüzünü oluşturmakta, şekillendirmekte hem de uyluk uzunluğunu belirlemektedir. Bu hastalıkta sonuç olarak kalçada şekil bozukluğu, eklem yüzünde kıkırdak doku hasarı ve femur kısalığı ortaya çıkmaktadır. Kalça hareketleri ve çalışması sırasında oluşan anormallikler yaşamın ileri dönemlerinde eklem yüzü kıkırdağının aşınmasına, kemik yüzlerinin temas etmesine ve ağrının şiddetlenmesine yol açmakta, dejeneratif eklem hastalığı dediğimiz eklemin yıprandığı kas iskelet sistemi hastalığı ortaya çıkabilmektedir. Hastaların yaklaşık olarak yarısında bazen 40’lı yaşlardan sonra bazen de 50’li, 60’lı yaşlardan sonra artan ağrı nedeniyle kalça ekleminin tamamen değiştirildiği ameliyatların yapılması gerekmektedir. Böyle bir hastalığa “iyi” bir hastalık demenin mümkün olmadığı ortadadır.

Kalça etrafında olan dizlere vuran hafif ve geçici olabilen ağrı, sıkıntı ve aksama nedeniyle genellikle tanıda gecikmeler yaşanmaktadır. Tamamen iyileşmesi yılları bulan hastalığın ilerleme ve iyileşme süreci boyunca yakın takibi gereklidir.
Kemik ölmekte, vücut ölen kemiği ortadan kaldırıp yerine, aynı özellikte yeni kemik oluşturmaya çalışmaktadır. Çocuklarda normalde var olan, küçük çocuklarda ise çok belirgin olan yeniden yapılanma, şekillenme (remodeling) gücü sayesinde genellikle iyi sonuçlar elde edilmektedir. Erken dönemde ağrısız ve yeterli olan hareket genişliği sayesinde sonuçlar tatminkar iken uzun dönemde ağrı ve hareket kısıtlılığı nedeniyle sıkıntılar yaşanabilmektedir. Legg-Calvé-Pertes hastalığı ömür boyu takibi gereken bir hastalıktır. Hastalığa ait olan görüntülerin ve dosyaların, yapılan tedavi kayıtlarının ömür boyu saklanacak arşiv sistemi ile korunması gereklidir.

Adının konmasından bu yana 100 yıl geçmiş olmasına rağmen nedeni tam olarak anlaşılamamıştır ve tedavisinde de tam bir fikir birliği yoktur. Hastalığın başlama yaşı ne kadar küçük ise ve tutulum ne kadar küçük boyutta kalmış ise hastalığın sonuçları genellikle o kadar iyidir. Hastalığın önlenemeyen ilerleyişi vücudun kendini iyileştirme ve yenileme gücü sayesinde küçük çocuklarda toparlanma ile atlatılmakta, kalça eklemi normal veya normale yakın yapıya ulaşabilmektedir. 8 Yaş ve altında hafif ve orta dereceli tutulumlarda genellikle sonuçlar genellikle iyidir. Orta derecede tutulum gösteren 8 yaşın üstündeki çocuklar genellikle ameliyatla tedavi edilmektedir. İleri derecede tutulumlarda ise sonuçlar genel olarak iyi olmamaktadır.

ÇOCUKLARDA ÖZELLİKLE KALÇA VE/VEYA DİZ AĞRILARINDA, AKSAMALARDA ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ UZMANINA BAŞVURMAKTA GECİKMEYİNİZ!

HER HASTANIN İYİ DEĞERLENDİRİLMESİ VE YAKIN TAKİBİ GEREKLİDİR!

HER HASTANIN TEDAVİSİ KENDİSİNE ÖZGÜDÜR. HASTALIK HER HASTADA AYNI ŞİDDETTE SEYRETMEMEKTEDİR.

LEGG-CALVE-PERTHES (PERTES) HASTALIĞINDA ÖMÜR BOYU TAKİP GEREKİR. HASTAYA AİT GÖRÜNTÜ VE BİLGİLER İYİ BİR KAYIT SİSTEMİ İLE ÖMÜR BOYU SAKLANMALI, KORUNMALIDIR.

ERKEN DÖNEMDE SONUÇLAR GENELLİKLE İYİ İKEN 40’LI YAŞLARDAN SONRA ARTAN AĞRI NEDENİYLE KALÇA DEĞİŞTİRME AMELİYATLARI GEREKEBİLMEKTEDİR.

Kaynaklar: Tachdjian’s Pediatric Orthopeadics 2008, OKU8, OKU9, Lovell & Winter’s Pediatric Orthopaedics 2006.